< Enchiridium Lectio 14 >

> Inhaltsübersicht

(Infinitivstrukturen)

Formen der Infinitive
Präsens Aktiv
je nach Konjugation: -are, -ere, -ire
Präsens Passiv
je nach Konjugation: -ari, -eri, -i, -iri
Perfekt Aktiv
für alle Konjugationen: Perfektstamm + isse z.B.: iudicav-isse, dix-isse
Perfekt Passiv
für alle Konjugationen: PPP mit esse z.B.: iudicatum esse, dictum esse

Vergleich von Infinitiv und Partizip am Beispiel von accuso 1 und ago 3

Infinitiv aktiv passiv
Präsens (gleichzeitig) accusare
agere
accusari
agi
Perfekt (vorzeitig) accusavisse
egisse
accusatum esse
actum esse

Partizip aktiv passiv
Präsens (gleichzeitig) accusans
agens
-
Perfekt (vorzeitig) - accusatus
actus

Video te hanc causam agere / egisse.
Video hanc causam a te agi / actam esse.

Der AcI (Accusativus cum Infinitivo) im Deutschen und im Lateinischen:
Übergeordnetes Verb Sj Präd. (Ggw./Vght.)
video/ audio/ dico/ puto servum venire / venisse.
ich sehe/ höre (sage/ glaube) den Sklaven kommen / (gekommen sein).
ich sehe/ höre/ sage/ glaube, dass der Sklave kommt / gekommen ist.

Video te orationem habere.
Puto te orationem habere.

Das Reflexivpronomen verweist im AcI auf das Subjekt des übergeordneten Verbs !
Patricii dixerunt se legibus, sed non plebiscitis teneri. (Ü)
Pro herede possidet, qui putat se heredem esse. (Ü)

Der NcI (Nominativus cum Infinitivo) im Deutschen und Lateinischen
Umkehrung des AcI bei übergeordnetem Verb im Passiv.
Servus venire videtur / auditur / dicitur / putatur.
Eine wörtliche Übertragung ist im Englischen möglich: The slave is seen / heard / said / believed to come.
Im Deutschen: Man sieht / hört / sagt / glaubt, dass der Sklave kommt (o.ä.).
Das Passiv von video kann oft mit "scheinen", das Passiv von dico mit "sollen" übersetzt werden:
Der Sklave scheint zu kommen. (d.h. es wird gesehen, dass ...)
Der Sklave soll (angeblich) kommen. (d.h. es wird gesagt, dass ...)
Titius rem possidere intellegitur. - Man versteht, dass Titius die Sache besitzt; Titus besitzt offensichtlich die Sache.

Übungssätze zu Infinitivkonstruktionen
Nihil honestum esse potest, quod iustitia vacat.
Indignum est a legibus discedere.
Aliud est male dicere, aliud accusare.
Scire leges non hoc est verba tenere, sed vim ac potestatem.
Etiam tacere est respondere.

Qui tacet, consentire videtur, ubi loqui potuit et debuit.
Filia, quae patris voluntati non repugnat, consentire videtur.
Qui possidet, dominus esse praesumitur.
Qui sententia iudicis absolvitur, praesumitur innocens esse.

Titium heredem esse iubeo.
Servum meum liberum esse iubeo.
Hanc rem meam esse aio / dico.
Aio te mihi centum aeris dare oportere.
cautio iudicatum solvi (Sicherheitsleistung, dass eine Prozessschuld beglichen werden wird)
... cuius interest rem salvam esse
Legem brevem esse oportet.
Vim fieri veto.
Iudex dixit damnum praestari debere.
Dico rem redditam non esse.
Constat ad salutem civium inventas esse leges.
Iuris prudentes dixerunt nos possessionem et corpore et animo acquirere debere.
Demosthenes furi dicenti: "Ignorabam hoc tuum esse" respondit: "At sciebas hoc tuum non esse."
Bonae fidei emptor esse videtur, qui ignoravit eam rem alienam esse aut putavit eum, qui vendidit, ius vendendi habere.
Absens damnari non debet. Melius enim est impunitum relinqui facinus nocentis quam innocentem damnari.
Nemo meam culpam esse dicere potest, quod ea diligentia, quam bonus pater familias in suis rebus exhibet, egi.
Omnes consentiunt commodum eorum esse debere, quorum est periculum.
Nemo negare potest eorum esse debere commodum, quorum est periculum.
Iudex reum tacentem loqui iussit.
Iudici quaerenti, quid fecissem, respondi me nihil fecisse. Iudex autem non credidit mihi dicenti hoc verum esse.
Si tacuisses, nemo credidisset te aliud sentire.
Cum tacuisses, omnes te consentire putaverunt.
Si causam meam audires, me iuste fecisse cognosceres.
Utilius est absolvi innocentem quam nocentem non accusari.
Si eam rem tuam esse dixisses, ego me eius rei dominum esse probavissem.
Legem posteriorem derogare priori omnes consentiunt.
Audivimus condicionem feminarum deteriorem fuisse quam masculorum.
Creditor, qui permittit debitorem rem vendere, pignus dimittit.
Olim patricii dicebant plebiscitis se non teneri, quia sine auctoritate eorum facta essent.

Wortschatzerweiterung
Erklären Sie folgende Fremdwörter: konstant, Konstanz, Exhibition