Singular | Plural | |
---|---|---|
Nominativ | lex | leges |
Genetiv | legis | legum |
Dativ | legi | legibus |
Akkusativ | legem | leges |
Ablativ | lege | legibus |
Die konsonantische Deklination des Neutrum
Beispiel: ius, iuris n. - Recht
Singular | Plural | |
---|---|---|
Nominativ | ius | iura |
Genetiv | iuris | iurum |
Dativ | iuri | iuribus |
Akkusativ | ius | iura |
Ablativ | iure | iuribus |
Ebenso alle Wörter auf -men, -minis n., z.B.: crimen, criminis - Vorwurf
Im neutrum sind Nom. und Akk. immer gleich; der Plural endet auf -a (vgl. delictum, -i n.)
Musterwörter der konsonantischen Deklinationen
Kombination verschiedener Deklinationen
Fall | Singular | Plural |
---|---|---|
Nominativ | lex bona | leges bonae |
Genetiv | legis bonae | legum bonarum |
Dativ | legi bonae | legibus bonis |
Akkusativ | legem bonam | leges bonas |
Ablativ | lege bona | legibus bonis |
Das Adjektiv wird mit dem Substantiv in Zahl, Fall und Geschlecht übereingestimmt (Kongruenz)! Wenn Adjektiv und Substantiv verschiedenen Deklinationen angehören, sind die Endungen meist nicht identisch.
1) Deklinieren Sie: ius privatum (L), actor bonus (L), honor magnus (L), pia fraus (L), homo liber (L), crimen publicum (L), actor publicus (L)
2) Stimmen Sie das Adjektiv bonus mit folgenden Wörtern überein:
servo, legi, causas, iura, moribus, iudicis, vir, cives
3) Bei welcher dieser Formen kann es sich um einen Genetiv (Sg./Pl.) handeln ?
temporis, animo, causas, servorum, legum, delictum, moris, armis, dominis, actori, plebis, crimina, iniuriae, filium, corpori, patri, filii, morti
Wie die Substantive werden auch die Adjektive der konsonantischen Deklination (mit geringfügigen Abweichungen; s. Lectio 8) abgewandelt.
omnis (m.f.), omne (n.), Gen.: omnis - ganz, alle
naturalis, -e - natürlich
civilis, -e - bürgerlich
utilis, -e - nützlich
Übungssätze
Iudex iudicat. / Iudex ius dicit.// Iudices iudicant. / Iudices ius dicunt. (Ü)
Minima non curat praetor. (Ü)
Praetor actionem utilem dedit. (Ü)
Silent leges inter arma. (Ü)
Contra periculum naturalis ratio permittit se defendere. (Ü)
Furiosi voluntas nulla est. (Ü)
Legibus obligamur. (Ü)
Imperatores Romani multa bella gerebant. (Ü)
Imperatori bono plebs honores magnos tribuit. (Ü)
Cives iniuria vexabantur. (Ü)
Damnum corpore corpori datur. (Ü)
Omnes homines legibus et moribus reguntur. (Ü)
Princeps legibus solutus est. (Ü)
Mandatum morte solvitur. (Ü)
Crimina morte exstinguuntur. (Ü)
Delicta patris liberis non nocent. (Ü)
Nec filii culpa patri nec patris culpa filio imputari debet. (Ü)
Nec filiis culpa patrum nec patribus culpa filiorum imputari debet. (Ü)
Wortschatzerweiterung
Was bedeuten die lateinischen Adjektive
corporalis,
criminalis,
legalis,
mortalis,
moralis,
principalis ?
Won welchem Wort sind sie abgeleitet ? Was bedeuten die Wörter
amikal,
Filiale,
kausal,
lokal,
minimal,
Pönale,
rational,
temporal ?
Im Französischen wurde -alis zu -ell; daher: kriminell, rationell, Naturell ...